زنان انقلابی به آرایش و خودنمایی، “نه” گفتند

طیبه میرزااسکندری – فاطمه قاسم آبادی/

در قسمت های قبل گفتیم که در دوران پهلوی بسیاری از اقشار مردم از جمله روشنفکرانی مثل جلال آل احمد از افراط در بی بند و باری ها و نگاه های ابزاری به زنان دوم خسته بودند و معترض.

لباس ساده و صورت بی آرایش

در جریان انقلاب اسلامی که با حضور گسترده ی همه ی اقشار زنان همراه بود، به روشنی مشخص شد که سیاست های فرهنگی رژیم پهلوی برای عوض کردن باورهای زنان و سوق دادن شان به سمت الگوهای غربی چندان موفق نبوده است. یعنی اگرچه بر اثر فشار و شدت تبلیغات در ظاهرِ گروه هایی از زنان تغییراتی  پیدا شده بود، اما این تغییرات سطحی و زودگذر بود و به عمق شخصیت و باور و طرزفکر آنها رسوخ نکرده بود، برای همین هم خیلی زود بر اثر امواج انقلاب اسلامی این گروه از زنان به صفوف انقلابیون در راه پیمایی ها پیوستند، در حالی که لباس هایی ساده و صورت هایی کاملا بدون آرایش داشتند و خیلی ها با روسری و مقنعه هایی که داشتند، خود را در شمار زنان باحجاب و گسسته از زنان غرب زده معرفی کردند؛ چیزی که خشم سیاستگذاران فرهنگی رژیم شاه از قبیل اشرف پهلوی را به شدت برانگیخت.

معیار زیبایی بعد از انقلاب

با  پیروزی انقلاب اسلامی عملا بسیاری از رفتارها و عادت های زنان که آنان رت به سمت بی بندوباری سوق می داد، کنار گذاشته شد که از جمله آنها آرایش کردن بود. در عوض در این دوران مذهب به عنوان مهم ترین مؤلفه هویت فرهنگی، نگاه به زیبایی و ظاهرآرایی را برای زنان مورد بازتعریف قرار داد و آنان را در جایگاهی قرار داد که شان زنان را از زیبایی جسمی شان جدا کرد.

در این دوران ارزش ها از نگاه مردم  تغییر کرد و دیگر به امور ظاهری مثل لباس و آرایش به عنوان یک عامل برتری یکی نسبت به دیگری بها نمی دادند. مشخصا زنان به سمت سادگی و پرهیز از آرایش، ظاهرسازی و خودنمایی پیش رفتند.

دوان جنگ و تحریم

در دوران جنگ تحمیلی در راستای تحولات فرهنگی برخاسته از انقلاب اسلامی، مردم و به ویژه زنان، به سمت ارزش هایی دیگر که بیشتر جنبه ی معنوی داشت، حرکت کردند.

رخدادهای مهمی مثل تسخیر لانه ی جاسوسی و شروع جنگ تحمیلی  دخالت ناجوانمردانه ی غربی ها مخصوصا امریکایی ها را در امور داخلی ایران و اقدام بر علیه مردم این کشور و منافع آنها نشان می داد. به این ترتیب مردم ایران در این دوران از سیاست های فرهنگی غرب فاصله گرفتند؛ فاصله ای که مخصوصا در شکل و شمایل زنان ایرانی تغییرات مهمی ایجاد کرد که یکی از این تغییرات،  دوری از محصولات غربی وارداتی بود. البته وجود تحریم های بسیار زیادی که توسط همین کشور ها بر مملکت ما تحمیل شد، این فاصله را بیشتر کرد و باعث شد که در بین سیل کالاهای مورد نیاز اعم از داروها، وسایل پزشکی، لوازم یدکی ماشین ها، مواد اولیه ی تولید و… دیگر جایی برای دغدغه ی نبود لوازم آرایش برای زنان باقی نماند.

سادگی مد شد

در دوران جنگ لوازم آرایش به عنوان یک وسیله ی تجملاتی از سبد کالای مورد نیاز مردم جدا شد، البته نه اینکه زنان لوازم آرایش را کنار بگذارند، ولی استفاده از آن در خارج از خانه به حداقل رسید و مخصوص قشر به خصوصی بود، چرا که عامه ی مردم تحت تاثیر فضای جنگ و ضرورت های دیگر خیلی به سراغش نمی رفتند و حتی در خانه هم مصرف لوازم آرایش خیلی زیاد  نبود، چراکه توجه به اصول  و ارزش های معنوی در میان زنان در آن زمان پررنگ تر شده بود.

در واقع باید گفت در آن زمان سادگی چهره در بین مردم به نوعی مد شده بود.

این مد که ریشه در تبلیغات رسانه های وطنی، مبنی بر ارزشمندی سادگی داشت، کم کم در بین مردم جای خود را باز کرد، از این رو کسانی هم که همچنان به آرایش وابسته بودند به صورت کاملا محو یا در زیر پوشش هایی مثل عینک های بزرگ با قاب پهن به این حرکت ادامه می دادند.

اعتمادبه نفس بدون تکیه بر جاذبه ی جنسی

در دوران انقلاب و جنگ به خاطر به وجود آمدن شرایط متفاوت، زنان توانستند در محیط هایی مثل کار و دانشگاه بیش از پیش حضور پیدا کنند و با اعتماد به نفس بالا و بدون تکیه بر ابعاد جنسی تنها با اتکا به توانایی های علمی و عملی خود راهی را که انتخاب کرده بودند ادامه دهند. البته مردان نیز در این راه پا به پای زنان از این ارزش ها محافظت می کردند و اجباری به زنان وارد نمی کردند که در خارج از محیط خانه ها به خودآرایی بپردازند.

همین دور شدن از ظاهرگرایی و تکیه بر ارزش هایی مثل علم و تعهد در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی باعث شد که زنان در مسیر اهداف باارزش علمی و اجتماعی و … حرکت کنند و به سطوح خوبی از توانمندی علمی و عملی در زمینه های مختلف برسند.

مسابقه ی خودآرایی و خودنمایی تعطیل شد

در این دوران بر خلاف دوران پهلوی زنان به عرصه ی اجتماع راه یافتند بی این که مجبور باشند از پوشیدگی و حیا و عفت ورزی فاصله بگیرند و به خودنمایی و خودآرایی و ظاهرسازی بپردازند.  در این زمان دیگر میدان مسابقه ی زنان “تجمل و تفاخر و خودآرایی” برای این که در نهایت “موجودی زیبا  و فریبا” گردند، نبود بلکه در فضایی سالم و امن به تلاش و تکاپو برای رشد و پیشرفت علمی و اجتماعی و سیاسی و … دست زدند و به موفقیت های چشمگیری هم رسیدند.

/انتهای متن/